IP BOX ciekawa preferencja zagrożona niekorzystnymi zmianami
Omawiając różnego rodzaju ulgi podatkowe pozwalające na maksymalizacje korzyści podatkowych nie sposób pominąć osobnego rozwiązania jakim jest IP BOX. Nie mówimy tutaj o uldze, ale o preferencyjnym opodatkowaniu pewnej kategorii przychodów (dochodów) związanych z kwalifikowanymi prawami własności intelektualnej.
- Na czym polega IP BOX?
Słowem wstępu warto wskazać, że IP BOX to preferencyjne opodatkowanie określonego rodzaju dochodów 5% stawką opodatkowania. Obniżoną stawkę zastosować jednak możemy dopiero na moment złożenia zeznania rocznego, czego skutkiem jest wykazanie nadpłaty podatku. W trakcie roku podatkowego nie ma bowiem możliwości bieżącego rozliczenia IP BOX i stosowania 5% opodatkowania przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy. Oznacza to, że trakcie roku podatkowego zaliczki płatne będą na zasadach ogólnych, a dopiero na koniec roku wykażemy dochody podlegające IP BOX.
- Dla kogo przeznaczony jest IP BOX?
IP BOX przeznaczony jest dla wszystkich przedsiębiorców, którzy osiągnęli lub stale osiągają określonej kategorii dochody z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, czyli z tzw. praw IP.
Dochody te podzielić można na cztery grupy, tj.:
- opłaty licencyjne lub należności wynikające z umowy licencyjnej, która dotyczy prawa IP
- wynagrodzenie ze sprzedaży prawa IP
- należności odszkodowawcze zasądzone w postępowaniu sądowym lub arbitrażowym o naruszenie prawa IP
- odpowiednia część wynagrodzenia ze sprzedaży towarów lub usług, obejmująca wartość prawa IP uwzględnioną w cenie sprzedaży towarów lub usług.
Zaznaczenia jednak wymaga, że wyżej wymienione dochody powinny dotyczyć wyłącznie praw IP wprost wskazanych w ustawach o podatkach dochodowych (PIT i CIT). Ustawodawca wskazał bowiem zamknięty katalog praw IP, wśród których wyróżnić można takie prawa IP jak: patenty, prawa z rejestracji wzorów użytkowych, czy autorskie prawa do programów komputerowych.
Powyższe wpływa na okoliczność, iż IP BOX szczególnie zainteresowane mogą być dwie grupy przedsiębiorców, z których jedna to producenci, którzy opracowali określonego rodzaju patenty (w tym dotyczące produktów leczniczych), lub wzory użytkowe (tzw. małe patenty) chroniące wygląd i cechy techniczne wyrobów, a druga to programiści i firmy branży IT tworzące określonego rodzaju gry komputerowe, aplikacje, programy komputerowe, czy systemy zarządzania, sterowania lub inne, w tym wykorzystujące AI. Jeśli wasza firma należy do ww. kategorii podmiotów warto przyjrzeć się możliwości wykorzystania omawianej preferencji. W większości przypadków może się okazać, że IP BOX nadaje się do wdrożenia.
- Wyzwania związane ze stosowaniem IP BOX?
Skuteczne wdrożenie IP BOX może stanowić wyzwanie. Wszystko za sprawą wykładni przesłanek warunkujących stosowanie preferencji, z których najważniejsze przedstawiamy poniżej.
Stosowanie IP BOX stanowi pochodną prowadzenia prac badawczo-rozwojowych. Inaczej, preferencyjne opodatkowanie dochodów z prawa IP jest okolicznością wtórną, której zastosowanie zależeć będzie od tego czy prawo IP zostało przez nas wytworzone, rozwinięte lub ulepszone w ramach działalności badawczo-rozwojowej.
W efekcie, punktem wyjścia dla zastosowania IP BOX powinna być analiza okoliczności związanych z powstaniem lub modyfikacją prawa IP dzięki pracom B+R. Przy tym, jeśli określone prawo IP (np. wzór przemysłowy) opracowaliśmy od zera, są spore szanse aby zidentyfikować prace badawczo-rozwojowe. Jeśli jednak prawo to zostało przez nas nabyte lub jest licencjonowane, to uzyskanie dochodów z jego odsprzedaży lub sublicencjonowania nie da nam prawa do zastosowania omawianej preferencji. Nie wyklucza to jednak sytuacji, w których nabyte lub licencjonowane prawo staje się przedmiotem realizowanych przez nas prac B+R, przykładowo gdy nabyliśmy określone oprogramowanie a obecnie jest ono rozwijane (ulepszane).
Zaznaczyć zatem należy, że prawidłowość stosowania IP BOX zależy nie tylko od zachowania niżej wskazanych zasad, ale także od właściwego udokumentowania wspomnianych prac B+R. Ów właściwe udokumentowanie prac B+R nie oznacza przy tym konieczności rozliczenia ulgi B+R, a więc jeśli nie nawet mielibyśmy problem z pełnym odtworzeniem zakresu działań i ponoszonych kosztów kwalifikowanych, np. na pierwotne wytworzenie prawa IP, jakie obecnie rozwijamy, rozliczenie IP BOX wciąż będzie możliwe. Oczywiście posiadając stosowną dokumentację nic nie stoi na przeszkodzie aby równolegle zastosować zarówno ulgę B+R, jak i IP BOX
Poruszając wątek rozliczenia IP BOX warto wspomnieć o korzystnych rozstrzygnięciach sądów administracyjnych, które zaznaczając, iż rozliczenie tej preferencji następuje w skali roku, negowały podejście organów podatkowych wskazujących na konieczność bieżącego prowadzenia stosownej ewidencji. Stanowisko organów podatkowych powodowało uniemożliwienie wielu podatnikom dokonania korekty i wstecznie rozpoznania obniżonego 5% opodatkowania dla uzyskanych dochodów i „odtworzonych” ewidencji, albo przygotowywanych raz, na koniec roku. Sądy wskazują, że nie ma żadnych przeszkód ku takiej korekcie, o ile stworzona za dany rok ewidencja faktycznie pozwala na zachowanie zasad ustawowych, w szczególności zidentyfikowanie określnego rodzaju dochodu, kosztów z nim związanych, w tym kosztów działalności badawczo-rozwojowej, przypadających na każde możliwie skonkretyzowane prawo IP.
Nadmienić przy tym należy, że prowadzenie odpowiedniej ewidencji to tylko jeden element prawidłowego rozliczenia IP BOX. Drugim jest właściwe zastosowania tzw. Wskaźnika NEXUS, który z zasady może wpływać na obniżenie podstawy opodatkowania preferencyjną stawką. 5% podatku nie zastosujemy bowiem wprost do wykazanego w ewidencji dochodu z praw IP, ale ten musimy przemnożyć przez ww. wskaźnik, którego wzór został ujęty w ustawie (PIT/CIT), i który maksymalnie może wskazywać wartość 1. W efekcie, w najkorzystniejszym wariancie preferencyjne opodatkowanie zastosujemy 1:1 do uzyskanego przez nas dochodu. Niemniej, omawiany wskaźnik obejmuje m.in. koszty nabycia wyników prac badawczo-rozwojowych od podmiotu powiązanego oraz koszty nabycia prawa IP. Te obniżają wartość wskaźnika. Jeśli wiec ponosimy tego rodzaju wydatki, możemy być pewni, że 5% opodatkowanie znajdzie zastosowanie jedynie do części uzyskanego przez nas dochodu.
W powyższym zakresie warto również wskazać, że sytuacją idealną jest aby dochód i koszty przypisywać per pojedyncze prawo IP, względnie dany rodzaj praw IP (łącznie). Jest to niezwykle istotne. W życiu gospodarczym natomiast funkcjonuje wiele umów sprzedaży lub licencji, które nie pozwalają na takie oczywiste wydzielenie, np. regulują jedną opłatę obejmującą zarówno licencje prawa IP, jak i jego wdrożenie i utrzymanie (serwis). Rozważając wdrożenie IP BOX warto więc przyjrzeć się temu zagadnieniu już na etapie konstrukcji umów i fakturowania.
Powyższe ma szczególne zastosowanie względem wspomnianych na wstępie firm z branży IT oraz programistów, którzy powinni pochylić się nad sposobem rozliczeń licencjonowania lub dystrybucji swoich programów komputerowych.
- Zapowiedzi niekorzystnych zmian
Pozostając przy programistach, developerach IT, architektach systemów IT itd. nie sposób poruszyć jednego wątku. Mianowicie ta grupa przedsiębiorców stanowi największy odsetek przedsiębiorców korzystających z preferencji IP BOX – jak wskazują dane z rozliczeń za 2022 r. podatek należy według stawki 5% wykazało jedynie 181 podatników CIT, względem 6 193 podatników PIT. Stąd też wiele firm IT decyduje się na kooperacje B2B z programistami, którzy tworzą lub rozwijają (ulepszają) określone programy lub ich funkcje, czy moduły.
Niestety na stronach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów pojawiła się zapowiedź projektu zmian w ustawach o podatku dochodowym (PIT/CIT) m.in. w zakresie IP BOX (projekt nr UD 116). Nie znamy jeszcze projektowanej treści przepisów, niemniej nasz ustawodawca zapowiedział wprowadzenie wymogu zatrudnienia. Jak wskazują osoby odpowiedzialne za projekt, chodzi o wprowadzenie dla podmiotów korzystających z ulgi IP Box wymogu zatrudnienia co najmniej trzech osób. Można więc przypuszczać, że projektodawca zamierza skorzystać z analogicznego warunku minimalnego zatrudnienia, jak w przypadku opodatkowania tzw. estońskim CIT. Oznacza to, że szereg wspomnianych programistów prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą bez zatrudnienia pracowników zostanie pozbawiona prawa do rozliczenia IP BOX. Jeśli zapowiedź ta zostanie zrealizowana może się okazać, że w miejsce rozliczeń IP BOX korzystniejszą formą będzie umowa o pracę i rozliczenie 50% KUP po stronie programisty oraz prac B+R po stronie pracodawcy, albo utrzymanie działalności, niemniej rozliczanej na tzw. ryczałcie. Warto już teraz brać omawiane okoliczności pod uwagę, ponieważ zaniechanie rozliczeń IP BOX może wpłynąć na duże zmiany w obecnie przyjętych modelach biznesowych, zarówno od strony programistów jak i kooperujących z nimi firmami IT.
Pisaliśmy o tym w Dzienniku Gazeta Prawna w publikacji pt.: „IP BOX to preferencyjne opodatkowanie, ale zagrożone niekorzystnymi zmianami” (DGP nr 185)
