Błędny nabywca na fakturze ? Na szczęście fiskus zmienia swoje podejście.

Bardzo często podczas szkoleń spotykam się z wydawać by się mogło prostym problemem – co zrobić, jeśli wystawiliśmy fakturę na podmiot X, a powinniśmy na podmiot Y? W jaki sposób poprawić dokumentację by nie narazić się ryzyko sporu z organami?

Dla ustawodawcy nie ma problemu

Zgodnie z odpowiednimi regulacjami ustawy o VAT (art. 106j), w przypadku stwierdzenia pomyłki w jakiejkolwiek pozycji faktury (w tym oczywiście w zakresie danych nabywcy), podatnik – sprzedawca wystawia fakturę korygującą. W jej treści sprzedawca wskazać musi korygowaną treść błędnych pozycji. Wydawać by się więc mogło, że problem jest rozwiązany – nic bardziej mylnego.

Ale dla systemów księgowych już jest to zadanie niewykonalne

Okazuje się, że dla rozbudowanych systemów finansowo-księgowych, wystawienie faktury korygującej „tylko” w zakresie danych nabywcy jest zadaniem niewykonalnym. Jedynym rozwiązaniem, które jest możliwe do realizacji jest w przypadku takich systemów wystawienie faktury korygującej „do zera”, a więc całkowicie „kasującej” pierwotną fakturę, wystawioną na niewłaściwy podmiot oraz wystawienie nowej faktury sprzedażowej już na prawidłowego kupującego.

Finalnie więc, można powiedzieć, że oba dokumenty, czyli faktura korygująca oraz nowa faktura, funkcjonować powinny jako jeden dokument – faktura korygująca w zakresie danych nabywcy. Niestety, jak zwykle w naszych realiach, proste rozwiązanie raczej się nie przyjmują w resorcie finansów.

Uproszczeniom mówimy „NIE!”

Mimo faktu, że w praktyce, podczas kontroli podatkowych, czy też czynności sprawdzających, powyżej zaprezentowane uproszczenie zazwyczaj nie wywoływało większych sprzeciwów, to Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej był nieubłagany.

Przykładowo, w interpretacji z 2 lutego 2022 r. (0111-KDIB3-1.4012.942.2021.1.KO), Dyrektor KIS wskazał, że ograniczenia systemowe, uniemożliwiające wystawienie faktury korygującej jedynie w zakresie danych nabywcy „mają charakter drugorzędny i nie mogą wpływać na kwestie podatkowe”.

Jest jednak światełko w tunelu

Dużym zaskoczeniem dla mnie była więc interpretacja tego samego organu z 24 czerwca 2024 r. (0114-KDIP1-1.4012.245.2024.2.MŻ). W tym rozstrzygnięciu, Dyrektor KIS przyjął, że skoro faktura wystawiona została na innego nabywcę, niż ten, który był faktyczną stroną transakcji to konieczne jest wystawienie faktury korygującej „do zera”, gdyż dokument taki odzwierciedla czynność, która nie miała miejsca. Organ stwierdził więc, że „w przypadku kiedy faktura lub faktura korygująca została wystawiona i dostarczona z błędnymi danymi do kontrahenta, który w rzeczywistości nie nabył towarów i usług od Państwa, wówczas naprawienie tego błędu powinno nastąpić poprzez wystawienie faktury korygującej "do zera" jest prawidłowe.”

Nie wszystko jeszcze jasne

Przyjmując stanowisko zaprezentowane w powyższej, czerwcowej interpretacji, pojawić może się zagadnienie, w którym okresie rozpoznać taką nową fakturę. Jeśli zgodzimy się ze stanowiskiem, że pierwotna faktura nie dokumentuje rzeczywistej transakcji, to po jej wyeliminowaniu z obrotu, nowa faktura sprzedażowa powinna być wykazana w okresie w którym powstał obowiązek podatkowy.

Przykład

Spółka dokonuje dostawy towarów w dniu 10 stycznia 2025 r. Tego samego dnia wystawia fakturę na rzecz podmiotu X i fakturę tą ujmuje w rejestrze sprzedaży, a finalnie – rozlicza w JPK deklaracyjnym za styczeń.

W lutym 2025 okazuje się, że to nie podmiot X, ale podmiot Y dokonał zakupu 10 stycznia 2025 r. Stąd też, Spółka wystawia fakturę korektę, zerując fakturę z 10 stycznia i wystawia nową fakturę, wskazują w niej styczniową datę sprzedaży.

W rezultacie więc, Spółka w deklaracji styczniowej rozliczy VAT należny z obu faktur (błędnej i prawidłowej), a obniży VAT należny w deklaracji lutowej (w której uwzględni fakturę korygującą „do zera”).

Moim zdaniem, takie postępowanie „sztucznie” zawyży podatnikowi obrót i VAT należy w rozliczeniu za okres, w którym wystawiono fakturę na błędnego nabywcę. Nie można przecież zgodzić się z Dyrektorem KIS, że transakcja nie miała miejsca – sprzedaż towarów czy usług została wykonana, powstał więc obowiązek podatkowy, ale jedynie dokument będący potwierdzeniem tego zdarzenia, wystawiony został błędnie, na niewłaściwy podmiot, wskazany jako nabywca.

Stąd też, właściwszym rozwiązaniem jest jednak rozliczenie korekty „do zera” i nowej faktury sprzedażowej w miesiącu, w którym ujęto korektę zerującą. Stosując to rozwiązanie:

• Podatnik nie zawyża „sztucznie” obrotu za miesiąc, w którym rozliczył błędną fakturę;
• Wysokość należności publicznoprawnych nie jest narażona na naruszenie – błędny nabywca nie ma przecież prawa do odliczenia, a „prawidłowy” odliczy VAT zasadniczo dopiero w momencie uzyskania faktury (choć tutaj już warto obserwować orzecznictwo TSUE i polskich sądów administracyjnych);
• Niwelujemy niedociągnięcia systemów finansowo-księgowych, choć jak zauważa sam Dyrektor KIS, jest to argument „drugorzędny”.

Może wkrótce doczekamy się kolejnej, korzystnej interpretacji fiskusa, która rozstrzygnie powyższe zagadnienie.